Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)

Krwawnik pospolity należy do najpopularniejszych i najbardziej cenionych roślin leczniczych. To roślina miododajna, która ma silny, korzenny, balsamiczny zapach i gorzko cierpki smak. W Polsce krwawnik występuje bardzo pospolicie i trudno go pomylić z inną rośliną. Charakterystyczne liście, podobne trochę do paproci i białe, drobne kwiaty tworzące baldachokształtne kwiatostany to znak szczególny krwawnika. Spotkasz go na suchych łąkach, pastwiskach, polach, ogrodach i na miedzach, przydrożach. Inne nazwy to między innymi: stolist, tysiąclist. 

Nazwa łacińska Achillea pochodzi od imienia greckiego bohatera Achillesa, który prawdopodobnie leczył rany swoich żołnierzy za pomocą krwawnika. Jest to możliwe, ponieważ krwawnik posiada właściwości przeciwkrwotoczne. Świeże liście przyłożone na skaleczone miejsca tamują upływ krwi. 

Surowcem zielarskim jest ziele krwawnika, kwiat krwawnika i liść krwawnika.

Krwawnik - substancje czynne

Ziele krwawnika zawiera do 1,5% olejku eterycznego, którego głównym składnikiem jest chamazulen, seskwiterpeny, flawonoidy, glikozyd cyjanogenny, achilleina, betaina, garbniki, cholina, związki mineralne, m. in. zawierające sole manganu oraz witamina C. Kwiat krwawnika zawiera więcej olejku, a liście - garbników i flawonoidów. 

Krwawnik - właściwości

Krwawnik pospolity ma bardzo urozmaicony skład chemiczny, dzięki czemu jego działanie jest wszechstronne i wielokierunkowe. Olejek krwawnikowy ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (chamazulen). Związki gorzkie i składniki olejku pobudzają łaknienie i wydzielanie żółci. Garbniki działają ściągająco. Świeże ziele krwawnika (w szczególności liście) wykazuje działanie hamujące krwawienie.

Właściwości przeciwkrwotoczne krwawnika opisywali już starożytni Grecy, Hipokrates, Dioskurides i Pliniusz Starszy. Oprócz tego krwawnik wykazuje właściwości przeciwzapalne, ściągające, żółciopędne, odkażające i rozkurczające.

Obecnie najczęściej stosuje się krwawnik jako środek aromatyczno-gorzki przy braku apetytu oraz przy dolegliwościach dyspeptycznych (stany zapalne, wzdęcia, biegunki i kurcze żołądka i jelit), z uwagi na właściwości przyspieszające wydzielanie żółci.

Krwawnik to jedno z najskuteczniejszych ziół o właściwościach napotnych. Przetwory z krwawnika zaleca się w przypadku infekcji, przeziębienia i grypy.  Dzięki właściwościom rozszerzającym naczynia krwionośne obniża ciśnienie krwi i ułatwia trawienie.

Krwawnik to też świetny materiał zielarski do tworzenia nasiadówek przy dolegliwościach podbrzusza u kobiet. Stosowany zewnętrznie łagodzi stany zapalne skóry. 

Kremy i płyny, w których skład wchodzi krwawnik pospolity doskonale pielęgnują cerę tłustą, mieszaną i z rozszerzonymi porami. Przemywanie skóry naparami z ziela pomaga utrzymać ją w dobrej kondycji. Tonik z krwawnika wspomaga gojenie się drobnych ran na skórze, ze względu na właściwości dezynfekujące i przeciwzapalne. 

Krwawnik - działanie i zastosowanie

Jak zatem działa krwawnik? Jakie zastosowanie ma we współczesnym ziołolecznictwie?

Przetwory z ziela krwawnika pomogą przy:

• dolegliwościach ze strony układu trawiennego, schorzeniach żołądka i stanach zapalnych przewodu pokarmowego,
• zaburzeniach trawiennych, zaburzeniach przemiany materii, biegunkach, 
• zaburzeniach żołądkowo-jelitowych objawiających się brakiem apetytu, wzdęciami i niestrawnością, kurczowymi bólami żołądka i jelit,
• nieprawidłowościach związanych z wydzielaniem żółci, 
• dolegliwościach ginekologicznych takich jak zaburzenia miesiączkowania lub brak miesiączki, 
• leczeniu przeziębień,
• oczyszczaniu organizmu z toksyn,
• łojotoku, trądziku, odmrożeniach kończyn, oparzeniach, stanach zapalnych i ropnych skóry (zastosowanie zewnętrzne). 

Przetwory z kwiatów krwawnika znajdują zastosowanie przy:

• zaburzeniach trawienia i stanach zapalnych przewodu pokarmowego, 
• trądziku, łojotoku, stanach zapalnych skóry i błon śluzowych, zapaleniu spojówek (zastosowanie zewnętrzne),
• stanach zapalnych jamy ustnej i gardła (płukanka).

Sok ze świeżego ziela krwawnika:

• działa kojąco w stanach gorączkowych, przeziębieniu i grypie,
• pomaga przy zaburzeniach trawiennych, wrzodach trawiennych, dolegliwościach żołądkowych,
• reguluje miesiączkowanie, znosi ból, a nawet pomaga przywrócić krwawienie. 

Krwawnik - przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do stosowania zioła jest uczulenie na krwawnik i inne rośliny z rodziny złożonych. W rzadkich przypadkach może dojść do reakcji nadwrażliwości na substancje zawarte w krwawniku.

Nie należy stosować zewnętrznie krwawnika w przypadku rozległych ran i uszkodzeń skóry na dużej powierzchni.
Kąpiele całkowite z krwawnikiem powinny odpuścić sobie osoby z gorączką oraz cierpiące na niewydolność sercową, a osoby z nadciśnieniem powinny skonsultować terapię z lekarzem.

źródła:
1. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworek J. (2015). Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa. wyd. PZWL

2. Noculak-Palczewska A. (red). (2006). Profile działania leków roślinnych. Porady rekomendowane w praktyce farmaceutycznej. Wrocław. wyd. Medpharm Polska
3. Senderski M. E. (2017). Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Podkowa Leśna. Wyd. Mateusz E. Senderski.
4. Wasilewska G. (2015). Polskie zioła lecznicze i uzdrawiające. wyd. RM