Żywokost lekarski (Symphytum officinale)

Co to jest żywokost? Żywokost lekarski jest ciekawą rośliną, którą spotkasz w niemal całej Europie. W Polsce lubi rosnąć na wilgotnych łąkach, polanach, nad brzegami wód. Roślina ma bardzo oryginalny wygląd. Żywokost może mieć wysokość nawet 1 m. Posiada długie, lancetowate liście o owalnym kształcie i ostrych końcach. W kątach liści zbierają się fioletowo purpurowe, zwisłe kwiaty. Roślina kwitnie od maja do lipca.
Najcenniejszą częścią żywokostu lekarskiego jest jego korzeń - duży i rozłożysty, z zewnątrz czarny, w środku biały.

Surowcem zielarskim jest korzeń żywokostu i ziele żywokostu.

Żywokost - substancje czynne

Korzeń żywokostu zawiera do 1% alantoiny, 10-15% związków śluzowych, garbniki, kwasy fenolowe, triterpeny, pektyny oraz niewielką ilość alkaloidów pirolizydynowych.

Żywokost - właściwości

Pierwotnie, zgodnie z nazwą (żywokost = żywi kość) był stosowany do leczenia złamań kości, ale także był wskazany w przypadku sińców i ran.
Korzeń żywokostu lekarskiego zawiera alantoinę, która ma właściwości powlekające i przeciwzapalne, regenerujące skórę i przyspieszające gojenie się ran.
Przetwory żywokostowe chronią tkanki przed nieprawidłowym zabliźnieniem i wykazują właściwości przyspieszające wytwarzanie kostniny, antymitotyczne, przeciwzapalne, ściągające i zmiękczające skórę. 

Żywokost - działanie i zastosowanie

Ze względu na obecność hepatotoksycznych alkaloidów żywokost nadaje się wyłącznie do użytku zewnętrznego. Jakie zastosowanie ma żywokost?

Preparaty z żywokostem przepisuje się przy stłuczeniach, nadwyrężeniach, zgnieceniach i zwichnięciach oraz do pobudzania procesu gojenia się kości.

• Okłady z odwaru z korzeni żywokostu stosuje się na niewielkie oparzenia, odmrożenia, owrzodzenia żylakowate podudzi, po kontuzjach i złamaniach.
• Maści i żele zawierające wyciąg z żywokostu są używane w rekonwalescencji i rehabilitacji po kontuzjach i złamaniach, a także w owrzodzeniach podudzi. 
• Żywokost stosuje się również jako płukankę do ust przy parodontozie, zapaleniu gardła i anginie. 
• Sproszkowany korzeń żywokostu wchodzi w skład zasypek i maści stosowanych na odleżyny.
• Utarte liście ziela przykładane są na niewielkie złamania, które nie wymagają gipsowego opatrunku. 
• Wyciąg z korzenia żywokostu jest stosowany również w kosmetyce. Wchodzi w skład past do zębów oraz pianek i płynów do golenia. Używa się go do produkcji kremów i płynów służących do pielęgnacji skóry suchej i wrażliwej.
• Okłady z odwaru pomogą zwalczyć trądzik i wypryski. 

Żywokost - jak stosować?

Odwar na okłady: Szklankę korzeni gotować w 2-3 litrach wody przez 10 min. Następnie odstawić pod przykryciem na kolejne 10 min. Przecedzić i ostudzić do temperatury ciała. Zioła owinąć gazą i przyłożyć na pół godziny na ropień lub otwarty wrzód. Okłady powtarzać 2 razy dziennie.

Żywokost - przeciwwskazania

W ostatnich latach w żywokoście wykryto alkaloidy pirolizydynowe, które są bardzo toksyczne dla wątroby. W związku z tym rośliny nie wolno stosować wewnętrznie!
Okres stosowania maści nie powinien być dłuższy niż 4-6 tygodni w ciągu roku. W dawce dobowej nie może znajdować się więcej niż 100 mg alkaloidów (maści i żele).  
Nie stosować w ciąży i podczas karmienia piersią.

źródła:
1. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworek J. (2015). Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa. wyd. PZWL

2. Noculak-Palczewska A. (red). (2006). Profile działania leków roślinnych. Porady rekomendowane w praktyce farmaceutycznej. Wrocław. wyd. Medpharm Polska

3. Senderski M. E. (2017). Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Podkowa Leśna. Wyd. Mateusz E. Senderski.

4. Wasilewska G. (2015). Polskie zioła lecznicze i uzdrawiające. wyd. RM