Plastik powoli nas zabija?

Najważniejszą zaletą plastiku jest wszechstronność jego wykorzystania. Materiał ten jest lekki, wytrzymały, wodoodporny i wygodny w użyciu. Tak naprawdę przyczynił się w dużym stopniu do rozwoju wielu gałęzi przemysłu oraz ludzkości, ale jakim kosztem? Problem z odpadami plastikowymi znany jest już od wielu lat, lecz do tej pory nie podjęto działań neutralizacyjnych.

Plastik - potoczna nazwa tworzyw sztucznych, czyli materiałów składających się z polimerów syntetycznych lub naturalnych. 

Powstawanie Tworzyw Sztucznych

Do produkcji tworzyw sztucznych wykorzystuje się surowce będące materiałem organicznym takie jak celuloza, węgiel, gaz ziemny, sól i oczywiście ropa naftowa. Dodaje się do nich przeróżne dodatki: barwniki, stabilizatory promieniowania UV, uniepalniacze, stabilizatory termiczne, środki antystatyczne itp.Przemysł związany z wydobywaniem ropy naftowej nie jest obojętny dla środowiska. Sam odwiert wymaga ogromnego nakładu energii, a zdarzały się również wycieki tankowców z ropą, które powodowały skażenie środowiska przyrodniczego.
Proces tworzenia plastiku nie jest już aż tak zły, polega na przeprowadzeniu reakcji polikondensacji lub poliaddycji, w obecności odpowiednich katalizatorów. Mniejsze cząsteczki (monomery) takie jak np. etylen łączą się ze sobą tworząc długie łańcuchy polimerowe. Przedmioty plastikowe wykorzystywane w przemyśle powstają poprzez podgrzanie granulatu w maszynie i wstryśnięcie płynnego tworzywa w odpowiednią formę.

Zagrożenia związane z nadużywaniem plastiku w przemyśle

Odpady z tworzyw polimerowych dryfujące we wszystkich wodach świata zajmują łącznie powierzchnię niemal równą Australii. Ich wagę szacuje się na ponad 100 milionów ton. Na Oceanie Spokojnym, między Kalifornią a Hawajami znajduje się gigantyczna plama pływających śmieci. Zanieczyszczenie odpadami stanowi poważne zagrożenie dla flory i fauny morskiej, ale również dla człowieka.

Na terenie północnej Portugalii przeprowadzono badania w rezerwacie Douro estuary, w których udowodniono, że w wodach rezerwatu obecnie można znaleźć więcej drobinek plastiku niż ryb.


Rys. Stosunek zagęszczenia występowania larw ryb (niebieski słupek) i mikroplastiku (pomarańczowy słupek).

Zwierzęta morskie coraz częściej mylą plastikowe odpady z jadalnym planktonem i stają się niebezpiecznym ogniwem łańcucha pokarmowego. Co roku ginie 100 tys. ssaków morskich oraz ponad milion ptaków, a około 300 gatunków jest zagrożonych. Plastikowe elementy blokują układ pokarmowy zwierząt, powodując wyjątkowo bolesną śmierć. Żółwie, wydry morskie i foki giną zaplątując się w nylonowe sieci rybackie. Na końcu łańcucha pokarmowego jest człowiek jako potencjalny konsument.

Substancje niebezpieczne dla zdrowia

Tworzywo sztuczne samo w sobie nie jest toksyczne, ale dodawane do niego substancje mogą być już niebezpieczne dla zdrowia. W Uni Europejskiej zakazano produkcji zabawek z polichlorku winylu (PCW). Wycofano również plastikowe butelki dla dzieci zawierające utwardzający bisfenol A (BPA), który wykazał działanie rakotwórcze.



Recykling się nie opłaca

Według portalu forsal.pl koszty pozyskania tworzywa sztucznego z zbiórki selektywnej mieszczą się w granicach 1,4 – 1,8 tys. zł. Z kolei cena zakupu przez recyklera waha się między 600 a 1 tys. zł. Do pojemników trafiają całe, niepogniecione butelki PET. Ciężarówką o pojemności około 10 m sześc. można przewieźć zaledwie 200-300 kg. Duża objętość lekkich butelek i niska cena zakupu, wynosząca obecnie około 1000 zł za tonę, powodują, iż zbiórka tworzyw sztucznych jest w ogóle nieopłacalna.

W zależności od rodzaju plastik rozkłada się od 100 do 1000 lat. Reklamówka potrzebuje około 400 lat, a papierek po cukierku 450 lat.

Co można zrobić aby ograniczyć problem odpadów plastikowych?

Nawet gdyby nagle wstrzymano produkcję tworzyw sztucznych, to w oceanach nadal pozostaną miliony ton pływających odpadków. Gdyby w wyniku ewolucji powstały mikroby zdolne do biodegradacji plastiku, trwałoby to tysiące lat. Recykling jest rozwiązaniem niepełnym, gdyż nie każdy plastik nadaje się do przetworzenia.

Przede wszystkim można ograniczyć zużycie wyprodukowanych już plastików.

- wykorzystaj do maksimum wielorazowe przedmioty które posiadasz,
- pij wodę przefiltrowaną lub wybieraj tę w szklanej butelce,
- rób zakupy z własną torbą wielorazowego użytku / koszykiem, większe owoce i warzywa weź luzem, 
- unikaj opakowań, noś własne woreczki na produkty sypkie, pojemniki na sery, wędliny itp.
- dbaj o segregację odpadów, każde miasto udostępnia mieszkańcom informacje o tym co konkretnie należy wyrzucić do pojemnika danego koloru,
- wybieraj szkło zamiast plastiku, a plastik zawsze wrzucaj do żółtego pojemnika.

Rozwiązaniem mogą być również biodegradowalne polimery, które rozkładają się do ditlenku węgla i wody, nie pozostawiając po sobie toksycznych substancji.

Firma BioBag opracowała specjalne tworzywo Mater-Bi, którego głównym składnikiem jest skrobia ziemniaczana.

Na podstawie:
ZAGROŻENIE DLA ŚRODOWISKA MORSKIEGO DRYFUJĄCYMI MATERIAŁAMI POLIMEROWYMI, Aleksandra Heimowska, Akademia Morska w Gdyni
(dostęp: 13.06.2019)
JAK POWSTAJĄ TWORZYWA SZTUCZNE, PlasticEurope.org
(dostęp: 13.06.2019)
MICROPLASTIC CONTAMINATION IN AN URBAN ESTUARY: ABUNDANCE AND DISTRIBUTION OF MICROPLASTICS AND FISH LARVAE IN THE DOURO ESTUARY, S.M. Rodriguez, Universidade do Porto
NIE OPŁACA SIĘ ODZYSKIWAĆ PLASTIKU, Forsal.pl 

Zdjęcia:
pixabay.com
unslplash.com