Adaptogeny - czym są i kiedy je stosować?

W obecnej, pandemicznej rzeczywistości trudno się odnaleźć. Właściwie każdego dnia walczymy o kolejny. Wiele z nas zostało postawionych w trudnej sytuacji: praca w domu lub co gorsza utrata pracy, dystans społeczny, obawa o własne zdrowie i o finanse. Wszystkie te czynniki obniżają nastrój, wywołują stres, poczucie bezsilności i załamania. Z pomocą mogą przyjść roślinne surowce adaptogenne, które w naturalny sposób poprawiają samopoczucie i dodają energii, aby stawiać czoła codziennym wyzwaniom. 

Czym są adaptogeny i kiedy je stosować?

Adaptogeny to substancje wspomagające organizm w dopasowywaniu się do zmieniających się i wymagających warunków środowiska. Według definicji zaproponowanej w latach 50., ich pochodzenie jest naturalne, a działanie musi być nieszkodliwe i normalizujące. Znane i przebadane adaptogeny wspomagają ciało człowieka w starciu ze stresorami zewnętrznymi poprzez realne wspieranie prawidłowych funkcji organizmu na poziomie biologicznym i fizycznym. Jako swoiste działanie większości z nich wyróżnia się:

• wzmacnianie systemu immunologicznego,
• eliminowanie negatywnych skutków spowodowanej przez stres immunosupresji,
• redukowanie ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego,
• stabilizację systemu neuro-endokrynnego, dzięki właściwościom antystresowym,
• wspomaganie osłabionych funkcji układu immunologicznego, szczególnie u ludzi starszych,
• działanie antyoksydacyjne.

Suplementy na bazie ziół adaptogennych polecane są dla osób chcących wzmocnić swój organizm oraz dostosować go do większego wysiłku psychicznego i fizycznego. Są również bardzo pomocne w walce ze stresem i jego negatywnymi skutkami: bezsennością, lękami, nadmierną gonitwą myśli itd.

Najpopularniejsze adaptogeny

1. Ashwaghanda - Żeń szeń indyjski (Withania somnifera)

Korzeń ashwaghandy to ceniony surowiec medycyny wschodniej. Zawiera związki - witanolidy, należące do grupy substancji, których działanie określa się jako uspokajające, dzięki czemu wspaniale sprawdza się w walce ze zmęczeniem, bezsennością spowodowaną stresem, lękiem, myślami depresyjnymi czy neurastenią. Poza tym, to adaptogenne zioło znane jest w medycynie ajurwedyjskiej jako jeden z najstarszych środków, holistycznie wspierających całe ciało – pomagają organizmowi w walce z czynnikami stresogennymi, wspierają wytrzymałość i pozwalają na zachowanie równowagi biologicznej oraz fizjologicznej. Więcej przeczytasz w naszym artykule o ashwaghandzie.

2. Lukrecja (Glycyrrhiza L.)

Lukrecja to jedna z najstarszych roślin wykorzystywanych w medycynie. Wzmianki o jej zastosowaniu w charakterze leku na nieżyt górnych dróg oddechowych można już znaleźć w pismach ze starożytnej Grecji, Rzymie i Egipcie. Obecnie w medycynie roślin stosuje się przede wszystkim jej korzeń, gdyż to właśnie on wykazuje adaptogenne właściwości, takie jak działanie: antyalergiczne, moczopędne, immunostymulujące, antyoksydacyjne, łagodzące, przeciwbakteryjne, przeciwłojotokowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, redukujące zaczerwienienia oraz wykrztuśne.

3. Różeniec górski (Rhodiola rosea)

Różeniec górski to kolejna ciekawa propozycja dla osób, które szukają uspokojenia, a zarazem wzrostu energii i wydajności. Surowcem zielarskim różeńca jest korzeń, posiadający charakterystyczny, złocisty kolor i przyjemny, różany zapach. To adaptogenne zioło jest polecane przede wszystkim w przypadku zmęczenia psychicznego, fizycznego oraz migreny. Ponadto, jest zaliczane do grupy adaptogenów stymulujących układ nerwowy, gdyż wykazuje działanie pobudzające, zwiększa wydolność umysłową oraz poprawia refleks. Stosowanie różeńca zaleca się również osobom cierpiącym na przewlekły stres i depresję, a także osobom starszym, zmagającym się z cukrzycą oraz schorzeniami żołądka, i wątroby.

4. Żeń szeń syberyjski (Panax ginseng)

Żeń-szeń syberyjski to roślina, która w ostatnim czasie wzbudza duże zainteresowanie wśród naukowców. Korzeń żeń-szenia od dawna jest wykorzystywany w medycynie dalekowschodniej. Surowiec wymaga regularnego stosowania, by efekty były widoczne. Tradycyjnie stosowano go jako środek pobudzający, dostarczający energii i przezwyciężający zmęczenie, jednak obecnie jest znane również inne jego działanie. Uzyskane z korzenia żeń-szenia preparaty wzmacniają system odpornościowy, opóźniają procesy starzenia, obniżają poziom cholesterolu i cukru we krwi, chronią wątrobę, a także wykazują aktywność przeciwnowotworową. 

Przeciwwskazania - kiedy nie stosować?

Suplementy na bazie roślin adaptogennych, często nie tylko przeciwdziałają rozwinięciu się konkretnych schorzeń, ale także pomagają w utrzymaniu równowagi w zetknięciu z codziennym stresorami, związanymi z warunkami wysoko rozwiniętej cywilizacji. Zanim jednak sięgniemy po konkretne adaptogenne zioła, warto zapoznać się z ostrzeżeniami i możliwymi skutkami ubocznymi ich przyjmowania. Wielu z nich nie mogą stosować kobiety w ciąży lub w trakcie laktacji, uwagę na możliwe niepożądane działanie powinny zwrócić także wszystkie osoby, które cierpią na przewlekłe schorzenia. Lukrecji nie zaleca się osobom chorującym na nerki lub serce, Ashwaghanda z kolei może zwiększać poziom hormonów tarczycy, dlatego nie powinni jej przyjmować chorzy z nadczynnością tarczycą. Należy również zachować ostrożność przy dawkowaniu Różańca górskiego, gdyż przyjęcie zbyt dużej porcji ekstraktu może wywołać stany lękowe i nadmierne pobudzenie. Jeśli chcemy mieć pewność, że nie wystąpi u nas żadne niepożądane działanie, najlepiej przed rozpoczęciem stosowania jakiegokolwiek adaptogenu skonsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą.
Stosowanie adaptogenów to jednak zdecydowanie więcej korzyści, niż zagrożeń, które możemy czerpać z dobrodziejstw natury. Przyjmowane regularnie i rozsądnie, nie tylko wpłyną doraźnie na nasze samopoczucie, ale także wesprą nasze zdrowie na przyszłość.

 Źródło:

Wydro, Dorota & Dąbrowska-Bernstein, Barbara & Moskalik, Marlena. (2015). Adaptogeny korygujące reakcję organizmu na stres i zaburzenia homeostazy - pomocą w prewencji chorób cywilizacyjnych Adaptogens correcting body's response to stress and the disruption of homeostasis - helpful in the prevention of lifestyle diseases. Academy Of Aesthetic and Anti aging Medicine.